Տնտեսագիտական մտածելակերպը բնութագրող 8 սկզբունքները
1) Բարիք արտադրելու համար անհրաժեշտ սակավ ռեսուրսների ոգտագօրծեւմը միշտ մեծ ծախսեր է պահանջեւմ։
2) Որոշում կայացնողներտ նպատակաուղված ընտրություն են կատարում այդ իսկ պատճառով նրանք մտնտեսեն։
3) Ընտրությունը կատարվում ե տնտեսական խթանների փոփոխության ազդեցությամբ։
4) Տնտեսագիտական մտածելակերպը սահմանային մտածելակերպ է։
5) Չնայած ինֆորմացիան կարող է սգնել ավելի լավ ընտրություն կատարել դրա ձեռքբերումը ծախս է պահանջում
6) Տնտեսական գործուղությունները հաճախ ստեղծում են երկրորդական հետեվանք իլրումն իրենց անմիջական հետևանքի։
7) Բարիքի կամ ծառայության արժեքը սուբեկտիվ է։
8) Տեսության փորձարկումը նրա կանխատեսելու ունակությունն է։
Տնտեսական հարաբերությունների տեսակները
Տնտեսական հարաբերությունները ըստ իրենց բնութագրիչների բաժանվում են հետևյալ տեսակների
1) Ավանդական տնտեսական համակարգ, այս համակարգը հիմնված է բնական, գյուղատնտեսական արտադրության վրա։ Բոլոր տնտեսական խնդիրները լուծվում են սովորություններին և ավանդույթներին համապատասխան։ Ավանդական տնտեսության հիմնական գծերն են. արտադրության միջոցների նկատմամբ մասնավոր սեփականությունը և սեփականատիրոջ անձնական աշխատանքը։
2) Պարզունակ տեխնոլոգիան կապված բնական ռեսուրսների վերամշակման հետ։
3) Տնտեսական համայնություն, բնաիրային փոխանակություն։
4) Ձեռքի աշխատանքի գերակշռություն։
Փողի գործառույթները և դրանց ազդեցությունը տնտեսական հարաբերությունների զարգացման գործում
Դրամի և փոխանակման մեխանիզմի փողի չորս գործառույթները՝
- փոխանակման միջոց
- ընդհանուր արժեքի չափ
- արժեքի ստանդարտ (կամ հետաձգված վճարման միջոց)
- արժեքի պահպանում։
Շրջանառության մեջ փողի քանակը վերահսկում է պետությունը, որը փողի արժեքի հարաբերական կայունության հիմնական և գլխավոր երաշխավորողն է։ Շրջ. ի մեջ փողի քանակի ավելացումը կարող է նվազեցնել նրա միավորի կնողունականությունը։ Դա վերաբերում է փողի բոլոր տեսակներին։ Քնաի որ մասնավոր բանկերի ապակենտրոնացված համակարգն ապահոված չէ չեկային փողերի մեծ քանակի թողարկումից, գոյություն ունի պետական վերահսկողութուն։ Ինֆլյուացիայի հիմնական պատճառներից է փողի առաջարկի անհիմն մեծացումը։ Դա կանխելու համար անհարա՚եշտ է իրականացնել արդյունավետ դրամավարկային և ֆիսկալ քաղաքականություններ։
ՀՆԱ, անվանական և իրական ՀՆԱ
Անվանական ՀՆԱ-ն ցույց է տալիս տվյալ տարում արտադրված ապրանքների եւ ծառայությունների արժեքը արտահայտված ընթացիկ տարվա գներով։ Իրական ՀՆԱ-ն իրենից ներկայացնում է ապրանքների ու ծառայությունների արժեքը արտահայտված բազիսային տարվա գներով։
ՀՆԱ հաշվարկման մեթոդները երկուսն են՝
- ըստ ծախսումների
- ըստ եկամուտների
ՀՆԱ-ի նկատմամբ ամենաընդհանուր չափման և քանակարկման մոտեցումը ծախսումների մեթոդն է՝ՀՆԱ = սպառում + համախառն ներքին մասնավոր ներդրումներ + կառավարության ծախսումներ + զուտ արտահանում
Y = C + Ig + G + Xn
Եկամտի մոտեցումն աշխատում է այն սկզբունքով, որ արտադրական գործոնների («արտադրողներ», խոսակցականորեն) եկամուտները պետք է հավասար լինեն իրենց արտադրանքի արժեքին և որոշում է ՀՆԱ-ն `գտնելով բոլոր արտադրողների եկամուտների հանրագումարը։
Ընդհանուր գործոնային եկամուտ = աշխատողների փոխհատուցում + կորպորատիվ շահույթ + սեփականատիրոջ եկամուտ + վարձակալության եկամուտ + զուտ տոկոսներ։
ՀՆԱ-ի գնահատման երրորդ միջոցը գնորդների գներով չափված ապրանքների և ծառայությունների վերջնական օգտագործման հանրագումարի հաշվարկն է (բոլոր օգտագործումները, բացառությամբ միջանկյալ սպառման):Միջանկյալ ապրանքների և ծառայությունների ծախսերը չեն հաշվարկվում:Միջանկյալ ապրանքներ և ծառայություններ այն ձեռնարկություններն են, որոնք օգտագործվում են ձեռնարկությունների կողմից հաշվետու տարվա ընթացքում այլ ապրանքներ և ծառայություններ արտադրելու համար։
Ըստ ԱՄՆ Տնտեսական վերլուծության բյուրոյի, որը պատասխանատու է ԱՄՆ-ում ազգային հաշիվների հաշվարկման համար, «Ընդհանուր առմամբ, ծախսային բաղադրիչների աղբյուրի տվյալները համարվում են ավելի հուսալի, քան եկամտի բաղադրիչների համար։
